袁枚〈祭妹文〉台語文翻譯文白對照（三）

祭妹文 [Tsè-muī-bûn]
作者：袁枚 [Uân Muî]
譯者：潘科元 [Phuann Kho-guân]
（第三貼）

汝之義絕高氏而歸也：堂上阿嬭，仗汝扶持；家中文墨，眣汝辦治。嘗謂女流中最少明經義，諳雅故者；汝嫂非不婉嫕，而於此微缺然。故自汝歸後，雖為汝悲，實為予喜。予又長汝四歲，或人間長者先亡，可將身後託汝；而不謂汝之先予以去世。

[Jú tsi gī tsua̍t Ko--sī jî kui--iá: Tông-siōng a-nái, tiōng jú hû-tshî; ka-tiong bûn-bi̍k, thik jú pān-tī. Siông uī lú-liû_tiong tsuè siáu bîng king-gī, am ngá-kòo--tsiá; jú só hui put uán-è, jî û tshú bî khuat-jiân. Kòo tsù jú kui hiō, sui uī jú pi, si̍t uī û hí. Û iū tióng jú sù-suè, hi̍k jîn-kan tióng--tsiá sian bông, khó tsiong sin-hiō thok jú; jî put-uī jú tsi sian û í khì-sè.]

前年予病，汝終宵刺探，減一分則喜，增一分則憂。後雖小差，猶尚殗殜，無所娛遣。汝來床前，為說稗官野史可喜可愕之事， 聊資一懽。嗚呼！今而後吾將再病，教從何處呼汝耶！

[Tsiân-liân û pīng, jú tsiong-siau tshì-thàm, kiám it-hun tsik hí, tsing it-hun tsik iu. Hiō sui siáu-tshài, iû siōng ia̍p-tia̍p, bû sóo gû-khián. Jú lâi tshông-tsiân, uī suat pāi-kuan iá-sú khó-hí khó-go̍k tsi sū, liâu tsu it-huan. Oo-hoo! Kim jî-hiō ngôo tsiong tsài pīng, kàu tsiông hô-tshù hoo jú iâ!]

【台語羅馬字文翻譯】

Lí tsiàu gī-lí, kap Sènn Ko--ê lī-iân tńg--lâi liáu-āu: lán ka-tiong ê niû-né(娘嬭), khò lí sū-hāu, tshù-lāi ê tsuá-pit bûn-su, ǹg lí pī-pān. Guá bat kóng, hū-jîn-lâng hán-tit ū bat king-tsheh, thong kóo-tián--ê; lín a-só m̄-sī bô hiân-huē, nā tse sī khah bô huat--tit. Sóo-í lí tò--lâi, guá sui-jiân thè lí pi-siong, si̍t-tsāi iā uī guá ka-tī huann-hí. Iah guá ke lí sì-huè, pa̍t-ji̍t-á hing-tióng nā sing sí, thang tsiong hiō-sū iong-thok(央託)--lí; bô-gî-gōo lí suah khah tsá guá kuè-sin.

Tsûn--nî guá phuà-pēnn, lí kui-mê tsia̍p-tsia̍p lâi thàm-khuànn, guá tsìng-tsn̄g nā khah khin--tām-po̍h, lí tio̍h huann-hí; nā khah tāng--tām-po̍h, lí tio̍h huân-ló. Āu--lâi sui-jiân ū khah tsha(瘥)--ah, iá-koh giān-giān puànn-the-tó,  bô-tàng gī-niū. Lí lâi bîn-tshn̂g_pinn, kā guá kóng tsi̍t-kuá iū sim-sik, iū ì-guā ê bîn-kan thuân-suat, bóng hōo guá khin-sang--tsi̍t-ê. Aih-iah! Tann jî-hiō guá nā koh kan-khóo, beh kah guá khì toh-uī hiu--lí--leh?

袁枚〈祭妹文〉台語文翻譯文白對照（二）

祭妹文 [Tsè-muī-bûn]
作者：袁枚 [Uân Muî]
譯者：潘科元 [Phuann Kho-guân]
（第二貼）

予弱冠粵行，汝掎裳悲慟。逾二年，予披宮錦還家。汝從東廂扶案出，一家瞠視而笑。不記語從何起，大概說長安登科，函使報信遲早云爾。
[Û jio̍k-kuàn Ua̍t hîng, jú í-siông pi-tōng. Jû jī-liân, û phi kiong-kím huân-ka. Jú tsiông tong-siong hû-àn tshut, it-ka thing-sī jî tshiàu, put-kì gú tsiông hô khí, tāi-khài suat Tiông-an ting-kho, hâm-sù pò-sìn tî-tsó ûn ní.]

凡此瑣瑣，雖為陳跡，然我一日未死，則一日不能忘。舊事填膺，思之淒梗，如影歷歷，逼取便逝。悔當時不將嫛婗情狀，羅縷紀存。然而汝已不在人間，則雖年光倒流，兒時可再，而亦無與為證印者矣。
[Huân tshú só-só, sui uî tîn-tsik, jiân ngóo it-ji̍t bī sú, tsik it-ji̍t put-lîng bông. Kiū-sū tiân-ing, su--tsi tshe-kíng, jû íng li̍k-li̍k, pik-tshú piān sē. Hué tong-sî put-tsiong e-gê tsîng-tsōng, lô-lí kí-tsûn. Jiân jî jú í put-tsāi jîn-kan, tsik sui liân-kong tò-liû, jî-sî khó tsài, jî i̍k bû ú uî tsìng-ìn--tsiá--í.]

【台語羅馬字文翻譯】
Guá jio̍k-kuàn ê sî, beh tsiân-khì Kńg-tang, lí khiú guá ê sann-á-ki, m̄-kam kah bē kóng--tit. Keh nn̄g-nî, guá kong-bîng tshùn-tsìn(功名寸進), tshīng hông-kiong ê kím-siù kui-ke(歸家). Lí uì lîng-pîng(龍爿) tshù-king phâng pn̄g-kí(飯几) tshut--lâi, tsi̍t ke-hué-á khuànn kah gāng-gāng, suah lóng tshiò--tshut-lâi. Bē-kì-tit uē-thâu uì toh khai-sí, phah-sǹg sī mn̄g-kóng, guá ting-kho tsìn-tiòng(進中), the̍h-phue--ê kā lín thong-pò_liáu kín iah bān tsia=ê.

Tiám-tiám-tih-tih ê óng-sū, sui-sī kuè-liáu-tāi, tsóng--sī guá tsi̍t-ji̍t buē sí, tsiū tsi̍t-ji̍t bē-tàng pàng bē-kì. Íng-kuè ê sū that tī hing-khám-á, siūnn tio̍h tshe-liâng, âu-kńg tīnn, tsi̍t-bōo-tsi̍t-bōo ê iánn-siōng, uá khì sa, hiān bô--khì. Hiō-hué tng-tshe-sî bô tsiong iù-gín-á ê tsîng-kíng, suî-tiâu-á tsim-tsiok kì-lio̍k(記錄)--lo̍h-lâi. Ma-á-koh lí í-king bô-tī jîn-sè-kan, tio̍h-tsún kong-im tò-lâu, guá thang tńg-khì kàu gín-á sî-tāi, mā bô lâng thang kap guá hōo-siong ìn-tsìng--ah.

【補充】
「扶案出」，真濟儂攏理解做「mooh長桌仔出來」，按呢毋著，即个「案」是指古早个「食案 si̍t-àn」，著是出名个典故「舉案齊眉 kú àn tsê bî」迄種「案」，形體應該是親像韓國儂到tann閣咧使用迄款，韓劇[Hân-ki̍k]定定看會著，毋是咱咧用个「桶盤 tháng-puânn」迄種簡單个形體。我佇遮先共伊翻做「飯几 pn̄g-kí」，台語有講「几 kí、几桌 kí-toh」，但是我毋知影咁有「飯几」个講法。知影閩南古早按怎稱呼即種物件个先進，拜託共我指教，感恩。

袁枚〈祭妹文〉台語文翻譯文白對照（一）

祭妹文 [Tsè-muī-bûn]
作者：袁枚 [Uân Muî]
譯者：潘科元 [Phuann Kho-guân]
（第一貼）

乾隆丁亥冬，葬三妹素文於上元之羊山，而奠以文曰：
[Khiân-liông ting-hāi tong, tsòng sam-muī Sòo-bûn û Siōng-guân tsi Iông-san, jî tiān í bûn ua̍t:]

嗚呼！汝生於浙，而葬於斯，離吾鄉七百里矣。當時雖觭夢幻想，寧知此為歸骨所耶？
[Oo-hoo! Jú sing û Tsiat, jî tsòng û su, lî ngôo-hiong tshit-pik-lí--í. Tong-sî sui kî-bōng huàn-sióng, lîng ti tshú uî kui-kut-sóo iâ?]

汝以一念之貞，遇人仳離，致孤危託落。雖命之所存，天實為之；然而累汝至此者，未嘗非予之過也。
[Jú í it-liām tsi tsing, gū jîn pí-lî, tì koo-guî thok-lo̍k. Sui bīng tsi sóo tsûn, thian si̍t uî--tsi; jiân jî luī jú tsì tshú--tsiá, bī-siông hui û tsi kò--iá.]

予幼從先生受經，汝差肩而坐，愛聽古人節義事。一旦長成，遽躬蹈之。嗚呼！使汝不識詩書，或未必堅貞若是。
[Û iù tsiông sian-sing siū-king, jú tshi-king jî tsō, ài thing kóo-jîn tsiat-gī-sū. It-tàn tióng-sîng, kù kiong tō--tsi. Oo-hoo! Sú jú put sik si-su, hi̍k bī-pit kian-tsing jio̍k sī.]

余捉蟋蟀，汝奮臂出其間，歲寒蟲僵，同臨其穴。今予殮汝、葬汝，而當日之情形，憬然赴目。
[Û tshiok sik-sut, jú hùn-pì tshut kî kan, suè hân thiông kiong, tông lîm kî hia̍t. Kim û liám jú, tsòng jú, jî tong-ji̍t tsi tsîng-hîng, kíng-jiân hù-bo̍k.]

予九歲，憩書齋。汝梳雙髻，披單縑來，溫緇衣一章。適先生奓戶入，聞兩童子音琅琅然，不覺莞爾，連呼則則。此七月望日事也。汝在九原，當分明記之。
[Û kiú-suè, khè su-tsai. Jú soo song-kè, phi tan-kiam lâi, un Tsu-i it-tsiong. Sik sian-sing sia-hōo ji̍p, bûn lióng tông-tsú im lông-lông-jiân, put-kak uán-ní, liân-hoo tsik-tsik. Tshú tshit-gua̍t bōng-ji̍t sū--iá. Jú tsāi kiú-guân, tong hun-bîng kì--tsi.]

【台語羅馬字文翻譯】
Khiân-liông ting-hāi-nî tang-thinn, bâi-tsòng sann-muāi tī Siông-guân ê Iûnn-suann, kā lí tsè-pài, tha̍k tsè-bûn:

Aih-iah! Lí tī Tsiat-kang tshut-sì, suah tsòng lâi tsia, lī-khui lán kòo-hiong tshit-pah-lí--ah--neh. Hiàng-sî koh-khah gâu hām-bîn huàn-sióng, beh thah-ē tsai-iánn tsia sī lí kui-im ê sóo-tsāi?

Lí it-liām tsing-tsiat, kè tio̍h m̄-hó-lâng, suah lī-iân, tì-kàu koo-tuann tsi̍k-bo̍k. Sui-bóng ūn-miā si̍t-tsāi sī thinn tsù-tiānn; m̄-koh gōo(誤) lí kàu tsit-khuán, guá mā m̄-sī bô tsuē-kuà(罪過).

（註：原文用「累」，台譯改用「誤」--字。咱儂民俗，某咧哭翁早死，定定講：「冤家，汝來誤--我！」若袁素文个情形，是嫁著歹翁來離緣，這嘛是予翁誤--著。作者毋甘小妹死，感覺家治也有責成，嘛是誤著素文个歹儂。）

Guá sè-hàn kin(跟) sian-sinn tha̍k sìng-hiân-tsheh, lí tsē guá sing-khu-pinn, tsin ì-ài thiann siann-sinn kóng kóo-tsá-lâng siú-tsiat tsīn-tiong ê kòo-sū. Tsi̍t-ji̍t tióng-sîng, tsua̋n tshin-sin khì kiânn. Aih-iah, siat-sú lí bô tha̍k-kuè si-su king-tián, huān-sè tio̍h bē kian-sim siú tsing-tsiat kàu tsit-iūnn.

Gín-á-sî, guá leh lia̍h tōo-kâu, lí tshun-tshiú tàu-sann-kāng, tseh-khuì tńg líng, lia̍h--lâi ê tōo-kâu suah ngiauh--khì, lán tâng-tsê kā i tâi lo̍h khut-á. Tann guá kā lí siu-liám, lo̍h-tsòng, ah hit-tong-sî ê tsîng-kíng lóng tuì sim-kuann_té bùn-tshut-lâi tī ba̍k-tsiu_tsîng.

Guá káu-huè ê sî, bat tī tsu-pâng hioh-liâng. Lí se nn̄g-uân thâu-mn̂g-kuè, phi tsi̍t-niá si-á-sann kuè--lâi, lán tsò-hué un-si̍p Si-king Tsu-i tsit-tsiunn. Tú-hó sian-sinn khui-mn̂g ji̍p--lâi, bô-phue ē thiann-kìnn nn̄g-ê gín-á i-i_o-o leh tha̍k-tsheh, i tsua̋n khí ài-tshiò, ti̍t-ti̍t tak-tsi̍h o-ló--lán. Tse sī tshit--gue̍h gue̍h-înn hit-ji̍t ê tāi-tsì--lah. Lí tī kiú-tsuân tē-hā, phah-sǹg ē-kì-tit tsin hun-bîng.

陶淵明〈桃花源記〉台語文翻譯文白對照

桃花源記 [Thô-hua-guân kì]
作者：陶淵明 [Tô Ian-bîng]
譯者：潘科元 [Phuann Kho-guân]

晉太元中，武陵人，捕魚為業。緣溪行，忘路之遠近。忽逢桃花林，夾岸數百步，中無雜樹，芳草鮮美，落英繽紛。漁人甚異之，復前行，欲窮其林。林盡水源，便得一山。山有小口，彷彿若有光。便舍船，從口入。
[Tsìn Thài-guân_tiong, Bú-lîng_jîn, pōo-gû uî gia̍p. Iân khe hîng, bông lōo tsi uán-kūn. Hut hông thô-hua-lîm, kiap-gān sòo-pik pōo, tiong bû tsa̍p-sū, hong-tshó sian-bí, lo̍k-ing pin-hun. Gû-jîn sīm īnn--tsi, hiù tsiân hîng, io̍k kiông kî lîm. Lîm tsīn suí-guân, piān tik it san. San iú siáu-khió, hóng-hut jio̍k iú kong, piān sià suân, tsiông khió ji̍p.]

初極狹，纔通人，復行數十步，豁然開朗。土地平曠，屋舍儼然。有良田、美池、桑、竹之屬，阡陌交通，雞犬相聞。其中往來種作，男女衣著，悉如外人；黃髮垂髫，並怡然自樂。見漁人，乃大驚，問所從來。具答之。便要還家，設酒、殺雞、作食。
[Tshoo ki̍k hia̍p, tshâi thong jîn, hiù hîng sòo-si̍p pōo, hat-jiân khai-lóng. Thóo-tē pîng-khòng, ok-sià giám-jiân. Iú liông-tiân, bí-tî, song, tiok tsi sio̍k, tshian-bi̍k kau-thong, ke-khián siong bûn. Kî-tiong óng-lâi tsiòng-tsok, lâm-lú i-tio̍k, sik jû guē-jîn; hông-huat suî-tiâu, pīng î-jiân tsū lo̍k. Kiàn gû-jîn, nái tāi-king, būn sóo tsiông lâi. Kū tap--tsi. Piān iau huân ka, siat tsiú, sat ke, tsok sū.]

村中聞有此人，咸來問訊。自云：「先世避秦時亂，率妻子邑人來此絕境，不復出焉，遂與外人間隔。」問：「今是何世？」乃不知有漢，無論魏、晉。此人一一為具言所聞，皆歎惋。餘人各復延至其家，皆出酒食。停數日，辭去。此中人語云：「不足為外人道也。」
[Tshuan_tiong bûn iú tshú jîn, hâm lâi būn-sìn. Tsū ûn: "Sian-sè pī Tsîn-sî luān, sut tshe-tsú ip-jîn lâi tshú tsua̍t-kíng, put-hiù tshut--ian, suī ú guē-jîn kàn-kik." Būn: "Kim sī hô sè?" Nái put-ti iú Hàn, bû-lūn Guī, Tsìn. Tshú jîn it-it uī kū giân sóo bûn, kai thàn-uán. Û-jîn kok hiù iân tsì kî ka, kai tshut tsiú-sū. Thîng sòo-ji̍t, sû khù. Tshú-tiong-jîn gū ûn: "Put-tsiok uī guē-jîn tō--iá."

既出，得其船，便扶向路，處處誌之。及郡下，詣太守，說如此。太守即遣人隨其往，尋向所誌，遂迷不復得路。南陽劉子驥，高尚士也，聞之，欣然規往，未果，尋病終。後遂無問津者。
[Kì tshut, tik kî suân, piān hû hiòng-lōo, tshù-tshù tsì--tsi. Ki̍p kūn-hā, gē thài-siù, suat jû-tshú. Thài-siù tsik khián jîn suî kî óng, sîm hiòng sóo tsì, suī bê put-hiù tik lōo. Lâm-iông Liû Tsú-kì, ko-siōng_sū--iá, bûn--tsi, him-jiân kui óng, bī kó, sîm pīng tsiong. Hiō suī bû būn-tsin--tsiá.]

台語羅馬字文翻譯：
Tsìn-tiâu Thài-guân nî-kan, ū tsi̍t-ê Bú-lîng-lâng, lia̍h-hî tsò thâu-lōo. Ū tsi̍t-ji̍t, i sūn-khe the-tsûn, kiânn kah m̄-tsai juā hn̄g. Hiông-hiông tú-tio̍h tsi̍t-phiàn thô-hue-nâ, tī khe-huānn siang-pîng, ū kuí-nā-pah pōo, luē-tiong bô tshap-tsa̍p pa̍t-khuán tshiū-ba̍k, tsháu-á tshing-phang tshinn-tshuì, hue-luí lak kah muá-muá-sī.

Lia̍h-hî--ê khuànn-liáu put-tsí kuài-kî, koh kiânn tsìn-tsîng, beh kiânn hōo thàu. Kàu tshiū-nâ_bué, tsuí-guân_tē, tio̍h khuànn-kìnn tsi̍t-ki suann. Suann ū sió-tōng, huánn-huánn ná-tshiūnn ū kng. I to̍h khí-tsûn, pōo-kiânn ji̍p-khì suann-tōng.

Tshím-thâu--á tsin e̍h, tsi̍t-lâng lím-lím ē-tit kuè, koh kiânn kuí-tsa̍p pōo, it-sî-kan khai-tián kng-liāng--khí-lâi. Thóo-tē pênn-thánn, khòng-khuah; tshù-the̍h tsê-tsîng, kng-tsn̂g. Ū tsióng-tsióng ê puî-tshân, pi-tî, sng-suî, tik-phō. Tshân-huānn ná-tshiūnn kî-puânn-suànn; ke thî, káu puī, tsiânn lāu-jia̍t.

Tī hia lâi-lâi-khì-khì teh tsìng-tsoh ê tsa-poo-tsa-bóo, in ê tshīng-tshah, lóng tshin-tshiūnn guā-pang-lâng(外邦儂); iā ū thâu-mn̂g pe̍h-phú ê lāu-lâng, kap lâu sìn-tsang(囟鬃) ê gín-á, lâng-lâng tsu-bui, an-lo̍k.

Tsi̍t-ê tsng-bîn khuànn tio̍h lia̍h-hî--ê, tuā tio̍h-kiann, mn̄g-kóng tuì-toh lâi. Lia̍h-hî--ê siông-sè ìn--in. Tsng-bîn tio̍h tsio i tńg--khì, pâi tsiú, thâi ke, tsú-tsia̍h tshiánn--i.

Thong-tsng thiann-kóng ū tsit-ê lâng, tsiâu lâi sio-tsioh-mn̄g. In ka-tī kóng: "Guán tsóo-tsiūnn(祖上) uī beh tsáu Tsîn-kok ê huán-luān, tshuā bóo-kiánn hiong-tshin lâi-kàu tsit-ê phian-phiah tē-kài, to̍h bô koh tshut--khì--ah, tsiū-án-ne kap guā-kháu-lâng tn̄g-lōo. In mn̄g-kóng: "Tann sī toh tsi̍t tiâu-tē?" In suah m̄ tsai-iánn ū Hàn-tiâu, bo̍h-kóng sī Guī-tiâu, Tsìn-tiâu.

Lia̍h-hî--ê pîn-thâu-á tsiong i sóo-tsai--ê kóng hōo tsìng-lâng thiann, ta̍k-ke lóng thóo tuā-khuì, tsin kám-khài. Tsng--lí ta̍k kháu-tsàu lûn-liû tshiánn i lâi tshù--lí, pī-pān tsiú-tshài khuán-thāi--i. Lia̍h-hî--ê tī hia tuà kuí-lo̍h ji̍t, tsiah kap ta̍k-ke sann-sî. Tsng-lí-lâng kóng: "M̄-hó kā guā-lâng kóng őo!"

Tshut-lâi suann-tōng_guā, iû-guân the i ê tsûn, sūn i kiânn--kuè ê lōo, tsi̍t-tsām-á tsi̍t-tsām tsò kī-jīn. I tsua̋n tsáu-khì kūn-hú(郡府), pài-kiàn thài-siù, pò i ti-tsîng. Thài-siù tsik-sî phài lâng tuè i khì jīn-lōo, suah bê-sit lōo-kìng, bô-tàng koh tshuē--ah.

Lâm-iông_lâng Lâu Tsú-kì, sī tsi̍t-uī ko-siōng ê sian-sinn-lâng. Thiann-kìnn tsit-hō tāi, huann-hí-hí kè-i̍k beh tsiân-óng, tsóng--sī bô hē-lo̍h, koh bô juā kú, i to̍h tì-pēnn kuè-sin--khì. Āu--lâi, tsiū bô lâng koh khì thàm lōo-thâu--ah.